1. Những yêu cầu bắt buộc
Yêu cầu bắt buộc là yêu cầu mà DN buộc phải tuân thủ để thâm nhập vào thị trường, các yêu cầu pháp lý là ví dụ.
Tuân thủ những yêu cầu của nước NK Muốn XK cá sang một nước thuộc EU thì đầu tiên, DN phải xét xem Việt Nam có nằm trong danh sách các nước được phép XK mặt hàng đó sang EU hay không. EU có chấp thuận NK từ một nước hay không phụ thuộc vào việc hệ thống y tế và kiểm soát của nước đó có tương đương với tiêu chuẩn của EU hay không. Nói cách khác, nước XK phải có khả năng để đảm bảo rằng các sản phẩm thủy sản XK phải đáp ứng nghiêm ngặt các yêu cầu về sức khỏe EU. Nếu cho phép NK từ một nước nào đó, EU có một cơ quan thẩm quyền để phê duyệt các cơ sở sản xuất và tàu đánh bắt. Nếu được phép, cơ sở sẽ có được EU code. Để EU phê duyệt việc NK cá từ một quốc gia, nước đó phải đệ trình đề nghị chính thức với Tổng cục Y tế và Bảo vệ Người tiêu dùng của Ủy ban châu Âu. Khi được chấp thuận, DN phải được cơ quan có thẩm quyền của nước sở tại kiểm tra và cho thấy có khả năng đáp ứng yêu cầu an toàn của EU.
Quy tắc truy xuất nguồn gốc
Quy tắc về truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm thủy sản NK vào thị trường EU (số 1379/2013) có hiệu lực từ tháng 12/2014. Theo quy định, nhãn sản phẩm phải cung cấp thông tin chính xác về việc thu hoạch và sản xuất. Điều này áp dụng cho tất cả các thủy sản chưa qua chế biến và chế biến. Hệ thống dán nhãn mới cung cấp người tiêu dùng cơ hội để lựa chọn thủy sản thu hoạch với các phương pháp bền vững hơn và có nguồn gốc rõ ràng.
Một trong những thay đổi quan trọng nhất là yêu cầu xác định ngư cụ sử dụng và diện tích thu hoạch Như vậy, DN cần đảm bảo tuân thủ về nhãn. Ngoài ra, DN có thể có hệ thống cung cấp cho người mua thông tin chính xác về nguồn gốc của sản phẩm.
Chứng nhận khai thác thủy sản- chống đánh bắt trái phép
Để chống đánh bắt cá bất hợp pháp, thủy sản khai thác để NK hoặc chuyển lên các tàu tại EU phải có chứng nhận khai thác. DN phải yêu cầu cơ quan thẩm quyền tại địa phương đưa ra giấy chứng nhận khai thác với sản lượng khai thác dành cho các thị trường EU. Nếu một quốc gia không tuân thủ các hướng dẫn của châu Âu để ngăn chặn và loại bỏ khai thác IUU, nước đó có nguy cơ bị EU cấm NK tạm thời. Điều này đã xảy ra với Belize, Campuchia, Guinea và Sri Lanka.
Giấy chứng nhận sức khỏe
Các sản phẩm thủy sản XK sang EU phải kèm theo giấy chứng nhận sức khỏe để đảm bảo rằng hệ thống y tế và kiểm soát của nước XK tương đương với của EU, đảm bảo các lô hàng vận chuyển đến EU thực hiện đúng theo yêu cầu của EU. Các giấy chứng nhận sức khỏe là chứng nhận cho các yêu cầu trên.
Vệ sinh là trên hết
Có rất nhiều yêu cầu mà sản phẩm thủy sản phải đáp ứng, nhưng để tổng hợp lại thì chủ yếu liên quan đến vấn đề vệ sinh. Các yêu cầu bao gồm các tiêu chuẩn sức khỏe thủy sản: chất gây ô nhiễm và vi sinh gây ô nhiễm; đóng gói và lưu trữ- nhiệt độ nơi lưu trữ và trong thời gian vận chuyển cũng phải được kiểm soát. Việc thực hiện HACCP là một trong những biện pháp căn bản nhưng vệ sinh chung tại cơ sở sản xuất cũng phải tốt. Người mua hàng rất quan tâm đến cách vệ sinh tại cơ sở sản xuất. DN phải đưa ra các biện pháp thích hợp. Điều này có tính then chốt thu hút khách hàng tiềm năng.
Để xác định các yêu cầu đối với các sản phẩm thủy sản cụ thể, DN tham khảo các Quy tắc thực hành cho cá và sản phẩm thủy sản.
Các chất gây ô nhiễm.
Sản phẩm có thể chứa chất gây ô nhiễm do trong quá trình sản xuất hoặc do môi trường. Luật của EU giới hạn các chất ô nhiễm. Các chất ô nhiễm bao gồm các kim loại nặng như chì, cadmium, thủy ngân; dioxin và PCP; PAH. Cá NK vào EU được kiểm tra trước khi vận chuyển, đôi khi chính đơn vị mua tự kiểm nghiệm trong các phòng thí nghiệm.
Vi sinh vật gây ô nhiễm - phòng ngừa bằng các biện pháp vệ sinh
Ô nhiễm vi sinh là khi vi khuẩn vô tình xuất hiện trong cá. Ví dụ, cá ngừ và cá mòi có mức histamine cao là do quản lý nhiệt độ kém.
EU có quy định số 2073/2005 về tiêu chuẩn vi sinh. EU cũng kiểm tra vi sinh như kiểm tra chất gây ô nhiễm.
Ô nhiễm vi sinh có thể được ngăn ngừa bằng các biện pháp vệ sinh thích hợp. Cá ngừ và cá mòi có mức histamine cao là do quản lý nhiệt độ kém, nên cơ sở sản xuất loại cá này phải có hệ thống làm lạnh để có nhiệt độ chuẩn tại tất cả các khâu.
Trong nhiều trường hợp, cơ sở sản xuất gặp khó vì không thể kiểm soát vi sinh trong cá nguyên liệu. Do đó, cần có tiêu chuẩn tối thiểu đối với nguồn cung cấp và phải kiểm tra trước khi nhận hàng.
2. Những yêu cầu chung
Yêu cầu chung, là những điều mà hầu hết các đối thủ cạnh tranh đều thực hiện, nói cách khác, là những gì DN cần phải tuân theo để theo kịp với thị trường.
Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm
IFS và BRC là các chương trình chứng nhận an toàn thực phẩm thường được yêu cầu nhiều nhất. Mỗi công ty có yêu cầu riêng. BRC là điều kiện tiên quyết để XK sang Anh, trong khi IFS phổ biến tại Đức. Giấy chứng nhận là một trong những yêu cầu quan trọng để thâm nhập thị trường EU. Cả hai chương trình trên đều dựa trên HACCP và tương tự HACCP ở nhiều khía cạnh.
Có được chứng nhận BRC hay IFS có thể cải thiện cơ hội tại thị trường EU. Nếu DN có kế hoạch đầu tư vào cơ sở hạ tầng, cần xem xét các yêu cầu của chứng nhận để tránh đầu tư tốn kém. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn chứng nhận chính là phần gây tốn kém nhất. Lệ phí cấp giấy chứng nhận chỉ là một phần nhỏ. Cơ quan chứng nhận thường cung cấp cả dịch vụ trước chứng nhận.
Các yêu cầu của thị trường ngách
Các yêu cầu của thị trường ngách phụ thuộc vào từng phân khúc cụ thể.
Dán nhãn sinh thái, một thị trường thích tăng trưởng
Trong những năm gần đây, các sản phẩm thủy sản có nhãn sinh thái đã nhanh chóng chiếm được thị phần tại một số thị trường châu Âu, nhất là ở Tây và Bắc Âu (ví dụ như Hà Lan và Đức). Nhãn sinh thái sẽ ngày càng quan trọng tại các thị trường này. MSC là chương trình chứng nhận đối với sản phẩm thủy sản đánh bắt tự nhiên còn ASC chứng nhận thủy sản nuôi. GLOBALG.A.P. và Friend of the Sea cũng là các chứng nhận được nhiều người biết đến.
Dù nhãn sinh thái thường mang lại lợi nhuận cao hơn, nhưng chỉ nên xem nó như sự đảm bảo đối với thị trường, nhất là trong những thời kỳ khó khăn. Bắc Âu và Tây Âu quan tâm đến các sản phẩm có nhãn sinh thái nên nếu có chứng nhận, DN sẽ có thêm cơ hội tại thị trường này.