Trong những năm gần đây, rau quả Việt Nam liên tục mở rộng thị trường xuất khẩu, nhiều loại trái cây như nhãn, xoài, vải đã tiếp cận được các thị trường xuất khẩu khó tính như Mỹ, Australia, Eu, Nhật Bản… Từ sản phẩm thứ yếu, vươn lên chiếm vị trí cao trong bảng kim ngạch các mặt hàng xuất khẩu nông sản, nhiều sản phẩm rau quả của Việt Nam đang đứng trước thời cơ lớn.
Nhu cầu thị trường lúc nào cũng rộng mở, từ bình dân đến cao cấp, từ dễ tính đến khắt khe, điều quan trọng là chúng ta đáp ứng được yêu cầu ở mức độ nào. Trái cây Việt Nam tiếp cận được nhiều thị trường mới, mở rộng thị trương xuất khẩu trong thời gian qua là do chúng ta đã tích cực mở rộng nhiều diện tích rau quả đạt chuẩn VietGAP. Điển hình như trong tháng 9/2015, đã có trên 20 ha nhãn lồng Hưng Yên đạt tiêu chuẩn VietGAP được cấp mã vùng xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Bên cạnh đó, sản phẩm thanh long cũng đã được thị trường Nhật Bản chấp nhận.
Thị trường xuất khẩu rau quả Việt Nam hiện đã được mở rộng hơn và được chia thành hai nhóm: một nhóm là các nước dễ tính, chỉ yêu cầu có kiểm dịch thực vật và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm là có thể xuất khẩu, bao gồm 28 nước EU, Trung Quốc, Nga, các nước Đông Âu, Trung Đông, Canada, Ấn Độ và 10 nước ASEAN. Nhóm còn lại bao gồm Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Úc, NewZealand, Đài Loan và một số nước Nam Mỹ. Đây là nhóm nước bắt buộc Việt Nam phải đàm phán để cho phép xuất khẩu đối với từng loại trái cây riêng. Mặc dù sản lượng xuất khẩu sang nhóm thị trường này chưa lớn nhưng lại có giá trị xuất khẩu cao. Đồng thời sản phẩm rau quả Việt Nam khi đã vào thị trường khó tính sẽ tạo được uy tín và lòng tin đối với thương hiệu rau quả Việt Nam, từ đó việc đàm phán với các thị trường khó tính khác sẽ có nhiều thuận lợi.
Rau quả Việt Nam chủ yếu phụ thuộc vào thị trường Châu Á khi chiếm 7/10 thị trường xuất khẩu lớn nhất của rau quả Việt Nam là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan – Trung Quốc, Thái Lan, Singapore, Malaysia.
Theo ông Nguyễn Văn Kỳ, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, do châu Á là thị trường gần Việt Nam nên việc vận chuyển bằng đường thủy, đường bộ dễ dàng hơn. Bên cạnh đó những thị trường như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc hiện đã mở cửa cho rau quả Việt Nam nên doanh nghiệp có cơ hội mở rộng thị phần, tăng giá trị xuất khẩu. Có thêm thị trường trường mới, đồng nghĩa với việc giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường truyền thống, đặc biệt là thị trường Trung Quốc nhiều rủi ro, khi mà 3/4 sản lượng xuất khẩu rau quả Việt Nam phụ thuộc vào thị trường này. Những biến động của thị trường này đã và đang gây nên những bấp bênh về giá cả, khiến nông dân điêu đứng…
Hiện nay cả nước có khoảng 100 cơ sở chế biến rau quả quy mô công nghiệp với tổng công suất 300.000 tấn sản phẩm/năm. Tuy nhiên, các doanh nghiệp có đủ giấy phép xuất khẩu lại không lớn, các doanh nghiệp vẫn chủ yếu làm đầu mối thu mua và bán lại cho các thương lái nước ngoài để ăn chênh giá nên chưa có chiến lược xâm nhập thị trường bài bản đến từng thị trường.
