Ngành sản xuất cá tra là một ngành dễ biến động và người nuôi cá tra rất dễ bị tổn thương so với các ngành sản xuất khác trong nông nghiệp (đầu tư lớn, thu hoạch cấp tập). Tuy nhiên cho đến nay, bài toán sản xuất bền vững vẫn chưa có lối ra, người nuôi cá vẫn tiếp tục đối mặt với nhiều rủi ro.
Lo doanh nghiệp “bẻ kèo”
Ông Nguyễn Minh Sáng, thương lái chuyên mua cá tra tại huyện Châu Phú, An Giang cho biết, so với mức giá đỉnh 28.500 - 29.000 đồng/kg đối với cá tra đạt tiêu chuẩn xuất khẩu được xác lập cách đây không lâu, hiện cá tra nguyên liệu đã giảm 3.000 - 4.000 đồng/kg.
Cụ thể, cá tra đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, (thịt trắng, trọng lượng 0,8 - 0,9 kg/con) hiện chỉ còn 25.000 - 26.000 đồng/kg; cá có chất lượng thịt thấp hơn (thịt vàng) chỉ còn 24.000 - 24.500 đồng/kg, thậm chí có nơi rớt xuống mức giá 21.000 - 22.000 đồng/kg như vào thời kỳ tháng 5 năm nay, khi thừa mứa cá, rớt giá thê thảm.
Ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) cho rằng giá cá nguyên liệu giảm mạnh là do nguồn cá tra nguyên liệu đã tăng trở lại cùng với việc một số thị trường nhập khẩu lớn đang chựng lại sau khi họ nhập đủ hàng cho mùa Giáng sinh và Tết dương lịch.
Tuy nhiên, cách đây không lâu, ông Dương Ngọc Minh, Phó chủ tịch Vasep lại khẳng định như “đinh đóng cột”, rằng giá tra nguyên liệu sẽ còn tiếp tục khan hiếm cho đến giữa năm 2012 và được dự báo tăng đến 30.000 đồng/kg.
Việc cá tra nguyên liệu bất ngờ giảm giá mạnh trái với dự báo của nhiều chuyên gia lẫn doanh nghiệp chế biến cá tra, đã đẩy không ít hộ nuôi cá tra ở ĐBSCL đứng trước nguy cơ bị doanh nghiệp “bẻ kèo”.
Ông Nguyễn Hữu Nguyên, thành viên Hiệp hội thủy sản An Giang (AFA), cũng là người nuôi cá tra tại huyện Châu Phú, An Giang cho biết: “Tôi vừa ký hợp đồng bán cá cho một doanh nghiệp ở An Giang với giá 26.700 đồng/kg đối với cá tra đạt tiêu chuẩn xuất khẩu,nhưng doanh nghiệp đã đình lại”.
Trao đổi với người viết, bà con nuôi cá tra rất là lo lắng việc giá nguyên liệu sụt giảm nhanh, những hộ đã ký hợp đồng xuất bán thì lo doanh nghiệp sẽ “bẻ kèo”; những hộ chưa bán được thì lo lắng giá cá nguyên liệu sẽ giảm tiếp, cái cảnh thua lỗ lại tiếp diễn.
Ông Nguyễn Minh Sáng cho biết: “Gần đây ở An Giang đã xảy ra không ít trường hợp người nuôi cá tra bị doanh nghiệp “bẻ kèo”, không mua với lý do giá cá sụt giảm mạnh, trong khi hợp đồng ký trước đó với giá cao”.
Cảnh báo một cuộc khủng hoảng mới
“Nếu tình trạng sụt giảm của giá cá nguyên liệu không mau chóng chấm dứt, chắc chắn một cuộc khủng hoảng mới trong ngành sản xuất và chế biến cá tra sẽ lại tiếp diễn như đã từng xảy ra vào năm 2008”, ông Nguyên cho hay.
Theo tính toán của bà con nuôi cá tra, để đầu tư nuôi một ao cá nguyên liệu rộng khoảng 5.000 m2 phải tốn ít nhất 1,5-2 tỉ đồng. “Giá nguyên liệu xuống thấp, người nuôi cá chúng tôi sẽ lỗ, khả năng tái đầu tư cho vụ nuôi kế tiếp không có. Điều này đồng nghĩa là ngành cá tra của chúng ta sẽ rơi vào cảnh khủng hoảng thiếu trong năm tới” - ông Trương Tấn Bửu, một hộ nuôi cá tra ngụ xã Tân Thành B, huyện Hồng Ngự, Đồng Tháp cho biết.
Ông Dương Nghĩa Quốc, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đồng Tháp cho biết: “Như chúng ta biết, nguồn thu nhập chính của người nuôi cá là lợi nhuận từ bán sản phẩm. Thế nhưng, hiện giá cá nguyên liệu lại xuống thấp nên người nuôi không có lãi, không có tiền đầu tư thả nuôi tiếp. Đây là lời cảnh báo cho một cuộc khủng hoảng mới của ngành cá tra sắp diễn ra”.
